Geschreven door: Ido van der Meijden

Uit onderzoek blijkt dat mensen die moeite hebben met lezen en schrijven, zich vaker minder gezond voelen en minder gezond zijn dan niet-laaggeletterden. Zij hebben een grotere kans eerder te sterven, maken meer gebruik van huisartsenzorg en ziekenhuiszorg, en minder gebruik van preventieve zorg en nazorg. Ook gebruiken zij vaker medicijnen niet op de juiste manier en hebben een minder gezonde leefstijl. Laaggeletterdheid vormt dus een risico voor de gezondheid.

De samenhang tussen laaggeletterdheid en gezondheid

“Welke voeding is gezond? Hoe moet ik een medicijn innemen, en in welke dosering? Wat staat er in de folder van de apotheek?”

Het begrip ‘gezondheidsvaardigheid’ gaat over veel meer dan goed kunnen lezen en schrijven. Het gaat ook over rekenen. Of digitale vaardigheden. Denk bijvoorbeeld aan de vaardigheid om informatie op te kunnen zoeken over beweging, voeding of gezondheidsklachten. In Nederland vallen 2,5 miljoen mensen onder deze groep. Eén op de zes Nederlanders is dus laaggeletterd!

Verschillende onderzoeken laten de verbanden zien tussen gezondheid en laaggeletterdheid. Naast de beperkingen die mensen ervaren, blijkt ook dat laaggeletterden vaker zorg en hulpverlening nodig hebben. Kortom: tijd om er iets aan te doen.

Rol zorgprofessional cruciaal

Zorgprofessionals komen vaak in contact met laaggeletterden en kunnen helpen door hun lees- en schrijfproblemen te herkennen en ze te motiveren tot taalscholing. Maar wat kun je als zorgprofessional doen?

Voor zorgprofessionals is ontzettend veel praktische informatie beschikbaar om laaggeletterde patiënten te ondersteunen en door te verwijzen als dat nodig is. Grofweg zijn de volgende 5 punten belangrijk:

1. Herken laaggeletterdheid

Als zorgprofessional kun je helpen gezondheidsrisico’s (en zorgkosten) te beperken door lees- en schrijfproblemen te herkennen. Signalen hiervan zijn bijvoorbeeld: niet op tijd komen op de afspraak, formulieren niet invullen of er hulp bij nog hebben, moeite hebben met het lezen van folders, moeite hebben met het toepassen van hoeveelheden, moeite hebben om in eigen woorden terug te vertellen wat u vertelde.

2. Vraag aandacht voor de aanpak van laaggeletterdheid 

Vraag bij je collega’s aandacht voor het belang van taalvaardige patiënten. Het is gemakkelijker en werkt beter om samen aan de aanpak van laaggeletterdheid te werken.

Vraag ook in de wachtkamer aandacht voor mensen die moeite hebben met lezen, schrijven, rekenen en/of omgaan met de computer of smartphone.

3. Communiceer duidelijk

Schrijf en spreek in eenvoudige taal. Zorgverleners moeten zeker weten dat patiënten hen begrijpen. Een paar voorbeelden:

1. Wees concreet;
2. Geef maximaal 3 adviezen/boodschappen;
3. Gebruik korte en eenvoudige zinnen. 

4. Bespreek laaggeletterdheid

Durf te vragen of iemand moeite heeft met lezen of schrijven. Om hierachter te komen kun je laagdrempelige vragen stellen die passen bij de context gezondheid. Laat weten dat veel mensen hier moeite mee hebben. En dat er iets aan te doen is.

5. Verwijs laaggeletterden door

Wil iemand er iets aan doen? Voor het aanmelden van patiënten en/of advies over taalscholing, kun je doorverwijzen naar een Taalhuis of Taalpunt in de buurt of bel (samen): 0800 023 44 44.

Wil je als zorgprofessional een geheugensteuntje voor de aanpak van laaggeletterdheid? Bestel de herkenningswijzer met tips voor het herkennen, bespreken en doorverwijzen rond laaggeletterdheid. Via de stichting Lezen en Schrijven Stuur kun je een gratis herkenningswijzer ontvangen wanneer je mailt naar .

MiGuide CooL-leefstijlcoach Ido van der Meijden heeft veel ervaring met de begeleiding van nieuwkomers en laaggeletterden en is naast leefstijlcoach ook gecertificeerd taaldocent.

Bron: Stichting lezen en schrijven

Voor meer informatie:

• Stichting lezen en schrijven (Taal maakt gezonder)
• Pharos